همانگونه که در پست قبل (ساخت مهر برجسته) ذکر شد: مهر برجسته نمادی است جهت اعتبار بخشی و ایجاد اطمینان و اصالت اوراق و اسناد .
دستگاه مهر برجسته از دو قسمت فک و بدنه دستگاه تشکیل شده . متریال مورد استفاده برای قسمت مهر که به صورت ساخت کلیشه های نر و ماده می باشد، به 2 روش ساخته میشوند:
1-کلیشه های فلزی
2-کلیشه های نایلوپرینت
که پس از ساخت، قسمت مهر بر روی فک دستگاه نصب میگردد و پس از استفاده بر روی کاغذ اثر مهر به صورت برجسته باقی می ماند.
ساخت مهر برجسته (ساخت مهر پرسی) :
مهر برجسته نمادی جهت اعتبار بخشی و ایجاد اطمینان جهت اصالت اوراق و اسناد می باشد. با اطمینان میتوان کقت که اکثریت افراد با انواع مختلفی از مهرها آشنایی دارند و یا حتی از آنها نیز استفاده کرده‌اند. یکی از کاربردی‌ترین و مهم‌ترین انواع مهر ، مهر برجسته است، که به احتمال زیاد اگر تا به امروز نام آن را نمی‌دانسته‌اید، نشان‌های آن را برروی اسناد مشاهده کرده اید ( بر روی اوراق و اسناد مربوط به دفاتر اسناد رسمی و محضرها و...). مهر برجسته با نام‌ها و عناوین گوناگونی در بازار عرضه و شناخته شده‌اند. از جمله‌ی این نام‌ها : مهر نامرئی ، مهر آهنی ، مهر فشاری ، مهر فلزی ، مهر سنگی و مهر پرسی می‌باشند که معرف مهر برجسته اند.
ساخت مهر فلزی(ساخت مهر برنجی) :
یکی از قدیمی ترین شیوه های امضا یا مهر موم، مهر برنجی می باشد. برای ساخت مهر برنجی (ساخت مهر فلزی )طرح مورد نظر را بوسیله نوعی مته مخصوص بر روی دسته هایی از جنس برنج یا فلز حک می کنند. به ندرت مشاهده می شود که به دلیل عدم تخصص، تعدادی از مهرسازان در ساخت مهر برنجی (ساخت مهر فلزی)، از کلیشه های امروزی (ژلاتینی – فلزی برجسته ) استفاده می نمایند. این عمل نوعی کلاه برداری محسوب می شود، زیرا وجه تمایز این نوع مهر با مهرهایی که با کامپیوتر طراحی می شوند (مهرژلاتینی ، مهرلیزری ، مهربرجسته ) ، ساده و طبیعی بودن خط کنده کاری شده بطور مستقیم روی برنج می باشد .
مهر نوری، مهر لیزری یا مهر پلیمری، نسل جدید مهرها می باشد. نام صحیح این مهرها، مهر نوری است ولی به اشتباه به نام مهر لیزری معروف شده است. در این نوع مهر از ژلاتین و استامپ استفاده نمی شود و طرح مهر توسط دستگاه ساخت مهر لیزری با کیفیت بسیار عالی بر روی پلیمر (فوم مخصوص) منتقل می گردد. اکثر این مهرها دارای مخزنی از جوهر هستند که به آن کارتریج می‌گویند. این کارتریج جوهر را به فوم دارای طرح منتقل نموده و فوم، تصویر مهر را بر روی کاغذ انتقال میدهد. برای بخشیدن زیبایی دوچندان به طرح مهر، به دلیل نوع روش ساخت مهر لیزری ، امکان ایجاد خطوط بسیار ظریف و نقاط ریز وجود دارد و نیز می توان از یک یا چند رنگ برای طرح مهر استفاده کرد. لازم به ذکر است که، چون مرحله چرخش 180درجه ژلاتین برای انتقال جوهر، در این نوع مهر حذف می شود، مهرهای نوری سایزی کوچکتر نسبت به هم‌سایزهای ژلاتینی خود دارند.
امروزه مهرها به صورت های گوناگون ساخته می شوند. یک مهر میتواند دارای دستگیره معمولی یا دستگاه اتوماتیک، دارای جوهر، مهر ژلاتینی ( جوهر تک رنگ) و مهر لیزری (جوهر تک رنگ یا چند رنگ) یا بدون جوهر (مهر برجسته یا پرسی) باشد. (همانگونه که در پست انواع مهر ذکر شده است).
یکی از انواع مهر ، مهر ژلاتینی می باشد که شامل طیف گسترده ای از مهرهاست و برای تمامی مشاغل کاربرد دارند. این نوع مهر به علت تنوع زیاد در سایز مهر و دستگاههای اتوماتیک و نیز تنوع در اشکال مهر ( مهر مستطیل ، مهر مربع ، مهر دایره و مهر بیضی ) و مناسب بودن قیمت مهر ، از محبوبترین و پر طرفدارترین مهرها می باشند.
ضوابط و مقررات ساخت مهر :
هر شخص در صورتی می تواند سفارش مهر را ثبت نماید، که مالک و دارای حق ساخت آن مهر باشد و مالکیت شخص بر یک مهر بر اساس نوع مدارک ارائه شده مشخص خواهد شد. بدیهی است که اگر شما مدارک مورد نیاز را ارائه ندهید و یا صحت مدارک ارائه شده توسط شما مورد تایید قرار نگیرد و یا به هر نحوی شما مالک مهر شناخته نشوید، سفارش شما انجام نمی پذیرد .
برای مثال جهت ساخت مهر نام و نام خانوادگی (مهر اسم و شهرت): کارت ملی و یا شناسنامه، مهرهای پزشکی، مهرهای مامایی و مهرهای پرستاری: کارت نظام پزشکی و یا نظام پرستاری، مهرهای مهندسی: کارت عضویت نظام مهندسی یا پروانه فعالیت، مهرهای وکالت: پروانه وکالت، مهرهای شرکتی: اساس نامه یا روزنامه رسمی به همراه کارت ملی مدیرعامل، مهرهای اداری، دولتی و سازمانی: نامه درخواست مهر از اداره مربوطه، مهرهای صنفی از قبیل مشاور املاک و تمامی فروشگاهها و واحدهای صنفی اسکن جواز کسب و فعالیت و …
مهر یکی از هنرهای مورد نیاز بشر است که از زمان های دور، پس از دوستی، محبت، یکدلی و گاهاً به خاطر خشونت و ستیز، به خلق اشیائی پرداخت تا بتواند به کمک دیگران دشواری ها را از سر راه پیشرفت خود برداشته و از گزند اتفاقات طبیعی و قومی رهائی یابد. انسان با سعی، تلاش و پشتکار فراوان درک کرد که باید قانون و نظم را در کارش ایجاد کند. پس تمامی تلاش خود را به کار برد تا، علامت و نشانی را برای این منظور بوجود آورد. این کوشش، زائیده هنر در زندگیش بود و آن مهر و نشانی بود که تا به امروز آن را مورد استفاده قرار داده است.
رایج ترین و کاربردی ترین مهر از زمان های گذشته تاکنون، در انگشت نگاری، مورد استفاده قرار می گرفته است. بدین معنا که هرگاه انگشت آغشته به جوهر را بر روی کاغذ بگذارند، از پوست عاجدار انگشت اثری بر کاغذ به جا می ماند که نشانه تایید و سندیت می باشد و به عنوان نوعی مهر استفاده می شود. به این نوع مهر، ضرب انگشت یا اثر انگشت نیز می می گویند، که در انگشت نگاری کاربرد دارد و تا به امروز نیز معمول می باشد. در مواردی مانند ثبت قرارداد های کاری، عقد نامه و... ، امضا بدون اثر انگشت هیچ اعتبار قانونی ندارد. کاربرد دیگر این نوع مهر انگشت، برای افرادی است که نمی توانند نامه ها و یا سندها را امضاء کنند.
همانگونه که در تاریخچه ساخت مهر(قسمت ششم) بیان کردیم«با رشد جمعیت و گسترش مبادلات تجاری با مناطق همجوار و دوردست، ظهور خط و نیاز بشر از جمله دلایل ظهور مهر و نقش مهرها می باشد.»
براساس عملکرد مهرها و نقش مهرهای باستان میتوان آنها را به سه گروه تقسیم بندی کرد:
۱- مهرهای شخصی: مهرهایی بودند که هیچگونه محدودیتی در استفاده از آنها برای طبقات مختلف جامعه وجود نداشته و هر شخص بنابر تمایل خود می‌توانست برای ساخت یک یا چند عدد مهر شخصی اقدام نماید.
۲- مهرهای محلی و رسمی: این گروه از مهرها، مهرشخصی متعلق به درباریان می باشد، که نسبت به گروه اول محدوده کوچکتری را شامل میشوند.
۳- مهرهای نذری: این گونه مهرها را پادشاه، کاهن یا افراد عادی به یک خدا و یا معبد اهدا می‌کردند که در واقع جزو دارایی او محسوب می‌شدند. گاهی این مهرها به طور ویژه فقط به خدا تعلق داشتند. گروهی معتقدند که این نمونه از مهر در معاملات رسمی معابد و به وسیله کاهنان در آن زمان مورد استفاده قرار می‌گرفتند.
همانگونه که در تاریخچه ساخت مهر(قسمت پنجم) ذکر شد، مهرهای قدیمی (خصوصا مهرهای مربوط به زمان ساسانی) کم و بیش نشان دهنده موقعیت اجتماعی صاحب مهر بودند.
از نیمه دوم هزاره چهارم قبل از میلاد، همزمان با آغاز شهر نشینی و شکل گیری تمدن‌های اوروک و جمدت النصر،ساخت مهر به شکل استوانه‌ای در جنوب میان رودان آغاز شد. رشد جمعیت و گسترش مبادلات تجاری با مناطق همجوار و دوردست، ظهور خط و نیاز بشر از جمله دلایل ظهور مهر و نقش مهرها می باشد.
مهرهایی به شکل استوانه با نقوشی حکاکی شده بوده‌اند که در دوران باستان برای منتقل کردن تصویر بر روی یک سطح دو بعدی مورد استفاده قرار می گرفته و عموماً جنس آن ها از گل رس بوده است. پیدایش این مهر به ۳۵۰۰ سال پیش از میلاد، در خاور نزدیک (بخشی از آسیای غربی) باز می گردد. مهرهای استوانه ای در محل‌های هم عصر شوش (در جنوب غربی ایران) و در نزدیکی سایت باستان‌شناسی اوروک یافت شده‌اند.
مهر سنگی :
مهرهای قدیمی (خصوصا مهرهای مربوط به زمان ساسانی) کم و بیش نشان دهنده موقعیت اجتماعی صاحب مهر بودند. همانگونه که در تاریخچه ساخت مهر (قسمت چهارم) ذکر کردیم، مهر پادشاهان و سیاستمداران و سپاهیان بیشتر به شکل نگینی از سنگ های قیمتی (یاقوت، زمرد، لعل های مرغوب، فیروزه نیشابور) که بر انگشتری طلا یا نقره قرار می گرفت ساخته می شده است. اما مهرهای اغلب افراد (قشر متوسط جامعه) از سنگ های نیمه قیمتی (عقیق، در، حدید یا یشم، و ...) بوده و تراشی بر روی آن ایجاد کرده اند که جای حلقه یا رکاب را هم می گیرد. در بسیاری از مهرها هم سوراخی ایجاد کرده که از آن بندی می گذرانده اند.
