تاریخچه ساخت مهر(قسمت هفتم)

تاریخچه ساخت مهر :

همانگونه که در تاریخچه ساخت مهر(قسمت ششم) بیان کردیم«با رشد جمعیت و گسترش مبادلات تجاری با مناطق همجوار و دوردست، ظهور خط و نیاز بشر از جمله دلایل ظهور مهر و نقش مهرها می باشد.»

براساس عملکرد مهرها و نقش مهرهای باستان می‌توان آنها را به سه گروه تقسیم بندی کرد:

۱- مهرهای شخصی: مهرهایی بودند که هیچگونه محدودیتی در استفاده از آنها برای طبقات مختلف جامعه وجود نداشته و هر شخص بنابر تمایل خود می‌توانست برای ساخت یک یا چند عدد مهر شخصی اقدام نماید.

۲- مهرهای محلی و رسمی: این گروه از مهرها، مهرشخصی متعلق به درباریان می باشد، که نسبت به گروه اول محدوده کوچکتری را شامل می‌شوند.

۳- مهرهای نذری: این گونه مهرها را پادشاه، کاهن یا افراد عادی به یک خدا و یا معبد اهدا می‌کردند که در واقع جزو دارایی او محسوب می‌شدند. گاهی این مهرها به طور ویژه فقط به خدا تعلق داشتند. گروهی معتقدند که این نمونه از مهر در معاملات رسمی معابد و به وسیله کاهنان در آن زمان مورد استفاده قرار می‌گرفتند.

 

تاریخچه ساخت مهر(قسمت ششم)

تاریخچه ساخت مهر :

مهرهای استوانه ای:

همانگونه که در تاریخچه ساخت مهر(قسمت پنجم) ذکر شد، مهرهای قدیمی (خصوصا مهرهای مربوط به زمان ساسانی) کم و بیش نشان دهنده موقعیت اجتماعی صاحب مهر بودند.

از نیمه دوم هزاره چهارم قبل از میلاد، همزمان با آغاز شهر نشینی و شکل گیری تمدن‌های اوروک و جمدت النصر،ساخت مهر به شکل استوانه‌ای در جنوب میان رودان آغاز شد. رشد جمعیت و گسترش مبادلات تجاری با مناطق همجوار و دوردست، ظهور خط و نیاز بشر از جمله دلایل ظهور مهر و نقش مهرها می باشد.

 مهرهایی به شکل استوانه با نقوشی حکاکی شده بوده‌اند که در دوران باستان برای منتقل کردن تصویر بر روی یک سطح دو بعدی مورد استفاده قرار می گرفته و عموماً جنس آن ها از گل رس بوده ‌است. پیدایش این مهر به ۳۵۰۰ سال پیش از میلاد، در خاور نزدیک (بخشی از آسیای غربی) باز می گردد. مهرهای استوانه ای در محل‌های هم عصر شوش (در جنوب غربی ایران) و در نزدیکی سایت باستان‌شناسی اوروک یافت شده‌اند.

 

 

تاریخچه ساخت مهر(قسمت پنجم)

تاریخچه ساخت مهر :

مهر سنگی :

مهرهای قدیمی (خصوصا مهرهای مربوط به زمان ساسانی) کم و بیش نشان دهنده موقعیت اجتماعی صاحب مهر بودند. همانگونه که در تاریخچه ساخت مهر (قسمت چهارم) ذکر کردیم، مهر پادشاهان و سیاستمداران و سپاهیان بیشتر به شکل نگینی از سنگ های قیمتی (یاقوت، زمرد، لعل های مرغوب، فیروزه  نیشابور) که بر انگشتری طلا یا نقره قرار می گرفت ساخته می شده است. اما مهرهای اغلب افراد (قشر متوسط جامعه) از سنگ های نیمه قیمتی (عقیق، در، حدید یا یشم، و ...) بوده و تراشی بر روی آن ایجاد کرده اند که جای حلقه یا رکاب را هم می گیرد. در بسیاری از مهرها هم سوراخی ایجاد کرده که از آن بندی می گذرانده اند.

 

تاریخچه ساخت مهر(قسمت چهارم)

تاریخچه ساخت مهر :

انواع مهر (مهرهای رایج در گذشته) :

طبق بررسیهای انجام شده توسط کاوشگران، در میان مهرها و نقش مهرهای باستانی بطور کلی می توان دو نوع مهر را تشخیص داد: مهرهای استامپی و مهرهای استوانه‌ای.

1. مهرهای استامپی :

قدیمی ترین مهر از نوع استامپی در حدود ۶۰۰۰ سال قبل از میلاد در بین النهرین به دست آمده است، که احتمالا از آن برای رنگ کردن پارچه‌ها یا بدن انسان استفاده می‌شده است. آثار مهر‌های استامپی، روی توده‌های گلی که به دور طنابی پیچیده شده بودندکشف شده است، که برای حفاظت در پوش ظروف (مهر و موم کردن ظرف) به کار می‌رفته است. باستان شناسان بخشی از گردن یک کوزه ذخیره آذوقه را که با ساخت مهر از گل، مهر و موم شده بود را در کشفیات خود به دست آوردند.

 

 

تاریخچه ساخت مهر (قسمت سوم)

تاریخچه ساخت مهر :

با توجه به تاریخچه ساخت مهر قدیمی ترین طرحها و نقش های مهرهای باستان، نقوش هندسی بودند که با تکنیک های ضعیف و ابزارهای ساده بر روی توده‌های گلی نقش می‌بستند و بدین ترتیب مالکیت شی را نشان می‌دادند. همانگونه که در تاریخچه ساخت مهر(قسمت دوم) ذکر کردیم، کاربرد مهر قبل از پیدایش خط، جهت شناسائی و معرفی اشخاص بوده است . مهر در واقع همانند امضا مربوط به افراد مختلف بوده و نشان دهنده قدرت اجتماعی هر یک از افراد جامعه می باشد که بدین وسیله  به سیستم اقتصادی جامعه  نظم  می‌بخشیده است.

 

 

تاریخچه ساخت مهر (قسمت دوم)

تاریخچه ساخت مهر :

مهر وسیله‌ای است که با انتقال دادن جوهر یا برجسته کردن کاغذ بر روی آن اثر می‌گذارد،  با این هدف که بتوانیم هویت یک سند را مشخص کنیم . اما در هر دوره از زمان دستگاه‌ها و ابزارهای ساخت مهر ها یا برجسته‌کاری‌ها برای مهر متفاوت است. اساساً وجود این نوع قالب‌ها و ابزارها همانند تصویری در آینه هستند.

 

 

تاریخچه ساخت مهر (قسمت اول)

تاریخچه ساخت مهر:

مهرسازی هنری است که از ادوار بسیار دور تاکنون مورد استفاده ساکنان ممالک مختلف بوده است. بشر برای جلوگیری از هرج و مرج، صنعت حکاکی و مهرسازی را ابداع کرد، تا ضامن سلامت جامعه خویش باشد.

این صنعت  بیش از 5 هزار سال سابقه تاریخی دارد و باستان شناسان در کاوش های خود مهرهای نقش دار استوانه ای و مخروطی شکل را یافته اندکه قدمت رواج آنها بعد از حمله ایلامی ها به کشورمان، به سه هزارو پانصدسال پیش از میلاد مسیح می رسد.